WANSTALTIG (adj.)
FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
…soo heeft de goetheyd van dien selven Schepper, den Mensche met een soodanigen vernuft begaeft, dat hy sich selven onfeylbare regulen heeft gevonden om de nature in veelen na te botsen; {Uyt de regelen vande natuer zijn de regelen in de Konsten gevonden.} want men bemerckt dat het geene niet na gewisse orden gedaen en wordt, seer ydel voor den dagh komt, ende geen vermogen heeft, om een ge-oeffende ooge als yets natuerlijcks te behagen. De natuer is onnaspeurlijck rijck in menigerley van yeder soort voort te brengen, waer van wy een Exempel hebben aen soo veel duysent Menschen, Dieren, ende Gewassen, die, al-hoe-wel sy van een geslachte zijn, echter malkander niet juyst gelijckstatigh en zijn; hier in kan de Const geseyt worden deselve volmaecktheyt te besitten, voor soo veel sy in ’t navolgen soo menigerley form alse wil voortbrenght. {Daer de Konst in navolght.} Ja sy kan dingen voortbrengen die de natuere onmogelijck schijnen, ten opsicht van dingen die wy noyt soodanigh vande natuere en hebben sien ter Werelt brengen. {Oock buyten de gemeene loop der natuer.} Doch de wijle de Const sijn oorspronck heeft genomen uyt de natuere ende de natuere niet uyt de Const, maer alleen van Godt op een onverstanelijcke wijse, alsoo in een geduerige order ghestelt is, en onderhouden wort, soo moetmen aenmercken, dat alle ’t gene de Const boven de natuere komt te doen, geen macht maer een onvermogen is; om dat de natuere niet onnatuerlicx natuerlijck, dat is strijdigh met haer selven voortbrenght; of ’t wert oock voor een Wangestalte gehouden: {Wat buyten natuerlick is, is Wanstalligh.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] …as such the goodness of the same Creator, has given such ingenuity to Man, that he has found infallible rules for himself to imitate nature in many ways; {The Rules of Art have been found in the rules of nature.} as one notices that the things that are not done after certain rules, will appear very vain, and without power, to delight the practiced eye as something natural. Nature is inconceivably rich in bringing forth different versions of each sort, from which we take an Example for so many thousands of Men, Animals and Crops, which, although they are from one race, are not exactly similar to each other; as such it can be said that the Art possesses the same perfection in his, for as much as she can bring forth as many shapes as she wants with imitation. {In which the Art imitates.} Yes, she can bring forth things that appear impossible to nature, with regard to things that we have never seen brought into the world by nature. {Also outside the common state of nature.} Yet while the Art has taken its origin from nature and nature not from Art, but only from God in an inconceivable way, and it placed in a lasting order and kept that way, as such one should notice, that all which Art does outside of nature, is not a power but a failure; as nature naturally does not bring forth anything unnatural, this is contrary to itself; or it is also seen as a Deformity: {That which is outside the natural, is misshapen.}