AARDIG (adj.)

ARTIG (deu.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/ · ARTIG (deu.) · GOOD (eng.)
MIEDEMA, Hessel, Fraey en aerdigh, schoon en moy in Carel van Manders Schilder-boek, Amsterdam, Kunsthistorisch Instituut van de Universiteit van Amsterdam, 1984.
VAN MANDER, Carel, Den grondt der edel vry schilder-const, MIEDEMA, Hessel (éd.), Utrecht, Haentjens Dekker & Gumbert, 1973.
VAN MANDER, Carel, Karel van Mander: The Lives of the Illustrious Netherlandish and German Painters, from the first edition of the Schilder-boeck (1603-1604) preceded by The Lineage, Circumstances and Place of Birth, Life and Works of Karel van Mander, Painter and Poet and likewise his Death and Burial, from the second edition of the Schilder-boeck (1616-1618), with an Introduction and Translation, MIEDEMA, Hessel (éd.), Doornspijk, Davaco, 1994, 2 vol.

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

2 sources
5 quotations

Selon Miedema, « aerdig » signifie « caractéristique », et donc « naturel » puisque Van Mander considère la Nature comme donnant à chaque chose ses caractéristiques. [MB]

Quotation

9 Daerom een goet Meester waer goet ghevonden, {Den jongers is nut by een goet Meester, hun begin aen te nemen.}
Voor eerst, om goede manier aen te wennen,
En om te leeren seker vaste gronden
Int stellen, handelen, omtrecken, ronden,
Dagh, en schaduws plaetsen wel leeren kennen, 
Eerst met Colen dan met Crijen oft Pennen,
Aerdich trecken op den dagh, datment nouwkens
Sien mach, en daer schaduw valt harde douwkens. {Soet op den dagh te trecken.}

[D'après NOLDUS 2008, p. 37:] 9 C’est pourquoi il serait bien de trouver un bon Maître {Il est utile, pour les apprentis, de commencer chez un bon Maître.} d’abord pour s’instruire de la bonne manière et pour apprendre les principes sûrs et solides de l’Art de disposer, exécuter, délinéer, modeler, de bien distinguer les parties éclairées et ombrées et de dessiner d’abord au Fusain, à la Craie et à la Plume en faisant des traits si fins dans les parties claires {Dans les parties claires, il faut faire des traits très fins.} Qu’ils soient à peine visibles, mais plus forts dans les ombres.

Aerdig est ici appliqué au trait, au dessin. [MB]

soet

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité du dessin

Quotation

36 Nu zijn wy ghecomen, om drucx verstroyen,
Tot t’schaduwich rijck der Hamadryaden,
Dats tot de Boomen, die al t’werck vermoyen, {Van Boomen, en doncker Bosschen.}
Als sy wel ghedaen zijn, jae gantsch vervroyen,
Oft anders ontcieren, dus waer te raden,
Een aerdigh’ en fraeye manier van bladen, {Te soeken eenen schoonen slach van bladen.}
Op eenen goeden slach, hem aen te wennen,
Want hier in leyt de cracht, dit moetmen kennen.

[D'après NOLDUS 2008, p. 134:] 36 À présent, nous sommes arrivés, pour nous distraire de l’oppression, dans le règne ombragé des Hamadryades, c’est-à-dire des Arbres qui, s’ils sont bien peints, {Des arbres et des forêts sombres.} embellissent et magnifient toute œuvre. Sinon, ils la gâtent. Il faut donc conseiller s’acquérir une manière belle et élégante de peindre des feuillages d’un bon genre, {Qu’il faut acquérir une belle manière de peindre les feuillages.} car toute la force est là. Cela, il faut le maîtriser.

fraey · schoon

Conceptual field(s)

MANIÈRE ET STYLE → le faire et la main

Quotation

37 Maer sacht moet het zijn al in een verdreven, {Van soet verdrijven.}
Op dat het niet en stae te hardt, en vleckte,
maer aerdich, ghelijck gheblasen verheven,
naevolghend’ altijt voor het best, in’t leven
T’patroon, dat oyt menich goet Schilder weckte :
En blijft dan niet, als moetwillighe Secte,
Aen u valsch’ opiny te vast ghebonden,
maer overspeelt hier vry, ten zijn geen zonden.

[D'après NOLDUS 2008, p. 179:] 37 Pourtant, on doit faire fondre doucement toutes ses couleurs, {Du fondu subtil.} pour que l’œuvre ne soit pas dure ni pleine de taches, mais agréable, et avec un relief plein de gonflant. On doit imiter en tout et pour le mieux le modèle de la vie, qui, depuis toujours, a inspiré maint bon Peintre ; et ne restez pas attachés, comme des Sectaires malfaisants, à vos fausses opinions ; au contraire, forcez sans scrupule votre palette, ce n’est pas un péché.

Aerdig se rapporte ici à l’union des couleurs. [MB]

zacht · soet
hardt

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité des couleurs

Quotation

{Koleurde Cryonnen.} De voorseyde witte Pijp-aerde, kanmen oock wel ghebruycken om allerhande gecoleurde Cryonnen van te maecken; datmen aldus doet: (…) soo sullense seer bequaem zijn, om hier en daer het zy in Schetsen, Ordinantien en Teyckeningen, de dingen Schilderachtig, met haer eygene Coleuren, aen te wijsen; en dan door Gomwater halen; waer door de Cryonnen dan vast worden, en het af-schueren ontvlieden. Andere maecken dese Cryonnen met oude Lijm, Gom en andere stoffen, daerse gansche Conterfeytsels seer aerdigh en natuerlijck mede Teckenen konnen, die by na Geschilderdert schijnen.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Colored Crayons.} The aforementioned Pipeclay can also be used to make all sorts of colored Crayons; which is done as follows: (…) as such they will be very adequate to accentuate in Sketches, Compositions and Drawings the things in a painterly way, with their proper colors; and afterwards pass through the Gum Water; by which the Crayons become firm and avoid tearing. Others make these Crayons with old Glue, Gum and other materials, with which they can draw whole portraits very nicely and naturally, they almost appear Painted.

In this section Goeree explicitly discusses which choice of drawing material is best for each stage of the drawing process. MO]

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → beauté, grâce et perfection

Quotation

De meeninge van dit Exempel [ndr: reference to illustration] eens wel verstaen zijnde, salmen sich gewennen dit te observeeren, en de geseyde lossigheydt (na gelegentheydt van tijdt) met kennis hier en daer in sijn Teyckeninghen weten te oeffenen; ten eynde ghy daer door een aerdige manniere en Meesterlijcke handelingh meught bekomen.
Staet oock noch wel aen te mercken, dat dit alles niet verstaen en wort van allerhande mannieren van Teyckenen, want het rouw en Schetsachtigh Teyckenen, meest in trecken en omtrecken bestaet, al-hoe-wel de lossigheydt en ongeachtheydt daer in oock een seer groot voordeel geven kan, wanneerse gheleerdelijck en wel op sijne plaets is toe-gepast.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As soon as one understands the meaning of this Example well, one will accustom oneself to observe it and (after a certain period) be able to apply with knowledge the aforementioned looseness to his Drawing; in order for you to acquire a pleasant manner and Masterly handling through it. It is to be remarked, that all of this is not applicable to all manners of Drawing, as the rough and sketch-like Drawing, exists mainly of lines and contours, although the looseness and carelessness can also provide great advantage there, when it is applied wisely and at the right place.

Conceptual field(s)

MANIÈRE ET STYLE → le faire et la main