{Mahlerey mit Oelfarben:} Nach diesem ist/ die Weise mit Oel zu mahlen/ ersonnen worden/ welche vorermeldte meist alle in Bann gethan/ wie überflüssig jeziger Zeit zu sehen ist.
{Deren erste Erfindere/ Jan und Hubert von Eych/ in Flandern;}Diese herrliche Kunst ist zweifelsfrey am ersten in Flandern/ von Jan und Hubert von Eych/ sonst von Brugg genannt/ erfunden worden. […]
{Das Oel/ macht die Farben rein lind und lebhafter.} Diese Manier/ die Farben mit Oel anzumachen und zu mängen/ erwecket und belebet die Farben viel mehr/ als vorige/ und wird zu solcher wenig anders/ als Lust und Liebe/ erfordert. Das Oel benimmet den Farben alle Schwäche und unreine Härtigkeit/ und macht sie/ durch seine Linde und Durchdringlichkeit/ gegen der Feuchtigkeit/ viel beständiger/ kräftiger und subtiler: also daß die Kunstmeistere allen Bildnisen gar leicht eine rechte Lebens-Art und Aenlichkeit mittheilen können; absonderlich/ wann sie vorher alles zierlich und mit gesundem Verstand gezeichnet haben.
Es wird aber damit also verfahren. {Process diser Mahlerey} Erstlich reiben sie die Farben auf einem glatten Stein/ mängen folgends diese Farben/ als weiß/ gelb/ rötlich und wenig schwarz/ unter einander/ doch also/ daß keine vorschläget oder man nimt Bolus oder Kessel-braun allein.

Apelles plaght de Conterfeytsels van d’een en d’ander soo gantsch ghelijck te maecken, dat de troniebekijckers, diemen Metopocopos ofte Physiognomers noemt, soo wel uyt sijne Schilderyen als uyt het leven selver voorsegghen konden wanner dien afghemaelde persoone soude overlijden. Plin. XXXV.10. Dies heeft sich oock Philophomus vervoordert de reden by te brenghen, waerom goede Schilders de waere ghelijckenisse der naeghebootster dinghen niet wel en konnen missen.

't Is ghewisselick een uyttermaeten groote saeck de waere verbeeldinghen van allerley roerende ende onroerende dinghen in sijn ghemoedt op te legghen; evenwel nochtans is het noch een meerder saecke datmen een levende ghelijckenisse deser inwendigher verbeeldinghen kan uytwercken, voornaemelick indien den Konstenaer niet en blijft hanghen aen dese of geene bysondere wercken der Natuere, maer liever uyt opmerkinghe van d'aller schoonste lichamen die erghens te vinden sijn een volmaeckt voor-beeldt in sijn fantasije indruckt,

Wy aenschouwen de Schilderije van een hagedisse, van een Simme, van Tersites tronie met lust ende verwonderingh, seght Plutarchus {de poesis aud.}, meer om de ghelijckenisse die wy daer in sien dan om de schoonheyd. Want alhoewel men het ghene in sijn eyghen nature leelick is niet en kan schoon maecken, d'imitatie van schoone of leelicke dinghen werd nochtans sonder eenigh onderscheyd gepresen.

Apelles plaght de Conterfeytsels van d’een en d’ander soo gantsch ghelijck te maecken, dat de troniebekijckers, diemen Metopocopos ofte Physiognomers noemt, soo wel uyt sijne Schilderyen als uyt het leven selver voorsegghen konden wanner dien afghemaelde persoone soude overlijden. Plin. XXXV.10. Dies heeft sich oock Philophomus vervoordert de reden by te brenghen, waerom goede Schilders de waere ghelijckenisse der naeghebootster dinghen niet wel en konnen missen.

Ghelijck dan d’oude Konstenaers de ghelijckenisse niet t’eenemael en versuymden, soo plaghtense nochtans meer wercks van de Symmetrie te maecken; achtende dat de ghelijckenisse maer alleen uyt de Konst ontstaet, waer als de Symmetrie uyt een sekere volmaecktheyd, die de Konst verder te boven gaet, hervoord komt, siet Maximus Tyrius Dissertat. XVI. Want daer stelt hy ons een gantsch merckelick onderscheyd tussen dese twee hoofd-stucken voor ooghen.

Philostratus heeft den rechten aerd midsgaders oock de waere kracht van de Teycken-konst veele dudydelicker uytghedruckt. Het en maght niet gheloochent werden of de linien, seght hy {Lib. ii. de vita Apollonij. Cap. 10.}, die sonder eenighen verwen-prael maer allen in licht en schaduwe bestaen, verdienen den naem van een Schilderye; vermids wy in de selvighe niet alleen de ghelijckenisse van d’afgebeelde personagien beschouwen, maer oock haere bewegheninghen selver, ’t sy datse door een schroomherighe schaemte ergens afghekeert of door een vrymoedighe voordvaerendheyd ergens tot aenghedreven worden ende alhoewel dese linien op ’t aller eenvoudighste t’saemen ghestelt sijnde de vermenghinghe van ’t bloed als oock de jeughdigheyd van ’t hayr en den baerd in ’t minste niet uyt en drucken, nochtans ghevense ons de volmaeckte ghestaltenis van eenen swarten ofte witten mensche bescheydenlick te kennen.

Alhoewel een Beeld alle de waerachtighe linien der afghebeelder dingen uytdruckt; nochtans derft het de rechte kracht der dinghen selver, als wesende onbeweghelick en sonder eenigh roersel, seght Tertullianus Lib. II. adversus Marcionem. Het manghelt de kley-stekerye, seght Apuleius {In Apologia.}, aen de behaeghelicke lustigheyd die het leven dapper plaght te verwackeren; het schort de steenen aen de Coleur; het liegt de Schilderyen aen stijvigheyd; en alle dese verscheydene soorten van naeboetsinghe hebben ’t roersel ghebreck, ’t welck de levende ghelijckenisse der dinghen met een sonderlinghe ghetrouwigheyd plaght te vertoonen. Ghelijck het oversulcks altijd waerachtigh is dat d’afghebeelde dinghen ’t naturelicke roersel derven, soo plaghtense oock somtijds heel end’al van het naegheboetste roersel ontbloot te sijn; ghemerckt d’aller oudste en d’eerste Meesters in haere wercken een gantsch swaere, lompe, ende onbeweghelicke maniere volghden, sonder eenigh levendighe roersel in de selvighe uyt te storten.

Even alsoo plaght het oock met de Copijen van d’allervolmaeckste Schilderijen toe te gaen; met sietse daghelicks van de nettigheyd haerer originelen afwijcken; Want ghelijck het swaer valt een waere ghelijckenisse nae het leven te treffen, seght den selvighen Plinius in een andere plaets {Lib. V. Epist.28.}, soo is het nabootseren van ’t naeghebootseerde noch veel moeyelicker.