BOSSE, Abraham ( 1602-1676 )
Quotation
II. Was das Gemähl seye, p. 130
Wie sich nun etliche Reden finden/ die ihren eigentlichen Wortverstand haben/ und doch (sensu anagogico) auf eine Vernennung oder Gleichheit zugleich gezogen worden : also ist zwischen beeden/ die Bildkunst / Iconologia, da die Bilder alle menschliche Gestalt haben/ wie in den Gemählen und zugleich mit ihren Geberden (welche gleichsam ihre Sprache) ihren beyhabenden Thieren und andern Geretschafften/ die Tugenden und Laster/ Traurigkeit/ Frölichkeit/ Tag/ Nacht ec. anbilden : Wie gleichfals aus den alten Müntzen/ Caesare Ripa und andern […]. Also hat A. Bosse auf sein hiervor gesetztes Werck die Etzkunst gebildet mit einer Tafel/ oder Kupferplatten/ deutend auf den Krug/ das Oelglas und andre Gertetschafft/ so zu dieser Arbeit gehörig ist.
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Het plaetsnijden geschiet of in koper met graesyzers, of wel in hout met beytels en mesjes. De
koperplaeten geven d'eerste drukken 't bruinste, maer de houtplaet wort grover in 't afslijten. {Printschildery}.De wijze van met drie hout plaeten te drukken geeft schilderachtige printen. {Tinne plaeten.} Maer Herkules Zegers heeft papieren of doeken, met zachte gronden, van luchten, verschieten, en voorgronden, eerst een verfken gegeven, en daer op de print gedrukt, zeer aerdich en schilderachtich. Durer heeft ook eenige dingen in tin gesneden, 't welk een zeer lichte manier is. {Etsen.} Maer het etssen is veel teykenachtiger, hier toe gebruiktmen verscheide grove en fijne naeldens, en de plaet moet overgront zijn, met mastix, aspalt, en wit was. Maer dewijl dit de plaet bruin maekt, zoo kanmenze met wat lootwit in eywit gemengt overschilderen, en dan in 't koper, als met root op wit, teykenen. Maer die lust tot deeze konst heeft, die leeze A. Bosse, die de zelve met al haer aenkleeven wel naukeurlijk beschreeven heeft [...]
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Estienne La Belle, qu’on peut regarder comme un modèle de perfection pour la Gravûre en petit, infiniment préférable à Callot pour la gentillesse de son travail, en un mot qui est dans son genre ce que Gerard Audran est dans le grand, ne s’est pas non plus piqué de cette roideur & de cet arrangement de belles tailles que M. Bosse recommande avec tant de soin. Au contraire sa maniere est un composé de petites tailles courtes & mêlées les unes avec les autres avec un goût & un esprit inexprimable, & il est étonnant que se servant du vernis dur, il ait pû graver d’une façon si souple, & éviter l’infléxibilité que l’on aperçoit dans les ouvrages de ses prédécesseurs.
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
But if this (like the diligence of Mechopanes, which Pliny affirmes, none was able to understand but an Artist only) seem to be a disquisition more refin’d then useful ; for that few of our Gravers work off from the Round, upon which alone the observation is practicable ; yet shall it be necessary to admonish, that shadowes over dark, too deep and suddain, are not commendable in these works, as seldom so appearing in the life ; and therefore hatchings expres’d by single stroaks, are ever the most graceful and natural ; though of greater difficulty to execute ; especialy, being any wayes oblique ; because they will require to be made broader, and fuller in the middle, then either at their entrance, or exit ; an addresse much more easie with the Burin, and the Pen, then with the point, Though Monsieur Bosse’s invention of the Eschoppe, does render the making of this Sulcus, much more facile :
Quotation
But to attain this Masterly, and with assurance of hand, our Workmen may do well to imitate the Gravings of the Sadelers, Villamena, Sauanneburg, Gaultier ; but especially Claudis Mellan, Natalis, Poisly, Nanteuill, Cornelius Blomart, H. Goultzius : And for the Etchers in Aqua Fortis, Callot, and Du Bosse in some of their last cuts, especially ;
Quotation
LE DISCIPLE.
[...]
Premierement je dis, au sujet de dessiner correctement à veuë d’œil d’aprés le naturel, une chose que vous sçavez ne devoir estre contestée, (qui est) que les parties d’un objet élevé ou abaissé au dessus de nostre œil ou horizon, & mesme scituées d’un & d’autre costé d’iceluy, apparoissent à l’œil plus petites, & aussi plus foibles en leur force de couleur, d’où resulte que celuy qui n’a eu aucune instruction ny avis, qu’il ne les faut pas ainsi diminuer, ne manquera pas de les diminuer & affoiblir, & ainsi faisant, sa coppie ne luy fera pas la mesme vision que son Naturel ou Original ; Qui est ce que l’on pretend qu’elle fasse ; car au contraire elle sera differente, à cause de cette diminution qu’il ne falloit pas faire, puisque n’ayant rien diminué à la coppie, cette diminution se fera de l’œil à elle mesme, ainsi que de l’œil au naturel, qui n’est pas non plus diminué : Mais comme ces particularitez sont amplement expliquées dans le Traité des Leçons de l’Academie fait par Monsieur Bosse, aux Estampes ou Planches, 51. 58. 59. 60. & 61 [ndr : BOSSE Abraham, Traité des pratiques géométrales et perspectives enseignées dans l’Académie Royale et de peinture et de sculpture, Paris, 1665]. Et mesme reconnoistre sur ce que je viens d’avancer, que celuy qui entend dire & qui voit que les objets les plus éloignez de son œil luy apparoissent plus petits, ne tombe encore dans l’erreur de les representer ainsi.
Quotation
II. Was das Gemähl seye, p. 130
Wie sich nun etliche Reden finden/ die ihren eigentlichen Wortverstand haben/ und doch (sensu anagogico) auf eine Vernennung oder Gleichheit zugleich gezogen worden : also ist zwischen beeden/ die Bildkunst / Iconologia, da die Bilder alle menschliche Gestalt haben/ wie in den Gemählen und zugleich mit ihren Geberden (welche gleichsam ihre Sprache) ihren beyhabenden Thieren und andern Geretschafften/ die Tugenden und Laster/ Traurigkeit/ Frölichkeit/ Tag/ Nacht ec. anbilden : Wie gleichfals aus den alten Müntzen/ Caesare Ripa und andern […]. Also hat A. Bosse auf sein hiervor gesetztes Werck die Etzkunst gebildet mit einer Tafel/ oder Kupferplatten/ deutend auf den Krug/ das Oelglas und andre Gertetschafft/ so zu dieser Arbeit gehörig ist.
Quotation
But to attain this Masterly, and with assurance of hand, our Workmen may do well to imitate the Gravings of the Sadelers, Villamena, Sauanneburg, Gaultier ; but especially Claudis Mellan, Natalis, Poisly, Nanteuill, Cornelius Blomart, H. Goultzius : And for the Etchers in Aqua Fortis, Callot, and Du Bosse in some of their last cuts, especially ;
Quotation
Dann meine intention gehet nur kurz/ und alsviel notwendig ist/ eine große ganze Historie/ und die darzu gehörende Theile/ gründlich nach den Regeln zu verstehen und einzurichten; welche Praxis, Ubung und Gewonheit/ allezeit auf einer guten speculation und Wissenschaft soll gegründet seyn: worzu diese Perspectiv-Kunst die Pforte und der Eingang ist/ als ohn welche nichts in dieser Kunst correct kan zuwegen gebracht werden.
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Dann meine intention gehet nur kurz/ und alsviel notwendig ist/ eine große ganze Historie/ und die darzu gehörende Theile/ gründlich nach den Regeln zu verstehen und einzurichten; welche Praxis, Ubung und Gewonheit/ allezeit auf einer guten speculation und Wissenschaft soll gegründet seyn: worzu diese Perspectiv-Kunst die Pforte und der Eingang ist/ als ohn welche nichts in dieser Kunst correct kan zuwegen gebracht werden.
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Het plaetsnijden geschiet of in koper met graesyzers, of wel in hout met beytels en mesjes. De
koperplaeten geven d'eerste drukken 't bruinste, maer de houtplaet wort grover in 't afslijten. {Printschildery}.De wijze van met drie hout plaeten te drukken geeft schilderachtige printen. {Tinne plaeten.} Maer Herkules Zegers heeft papieren of doeken, met zachte gronden, van luchten, verschieten, en voorgronden, eerst een verfken gegeven, en daer op de print gedrukt, zeer aerdich en schilderachtich. Durer heeft ook eenige dingen in tin gesneden, 't welk een zeer lichte manier is. {Etsen.} Maer het etssen is veel teykenachtiger, hier toe gebruiktmen verscheide grove en fijne naeldens, en de plaet moet overgront zijn, met mastix, aspalt, en wit was. Maer dewijl dit de plaet bruin maekt, zoo kanmenze met wat lootwit in eywit gemengt overschilderen, en dan in 't koper, als met root op wit, teykenen. Maer die lust tot deeze konst heeft, die leeze A. Bosse, die de zelve met al haer aenkleeven wel naukeurlijk beschreeven heeft [...]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
REMARQUE
Le Vernis dur n’est plus en usage ; on l’a abandonné tout-à-fait pour se servir du Vernis mol sur lequel M. Bosse s’est contenté de dire très-peu de chose, comme n’étant pas beaucoup usité de son tems : c’est sur ce Vernis mol qu’on s’est principalement étendu dans cette nouvelle édition ; on y trouvera la maniere de s’en servir pour graver à l’Eau forte, détaillée avec autant de soin que M. Bosse avoit fait celle au Vernis dur, & outre cela des principes de la gravûre pour les Commençans, qui leur faciliteront les moyens de se perfectionner dans la Pratique de ce bel Art.
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
II. Was das Gemähl seye, p. 130
Wie sich nun etliche Reden finden/ die ihren eigentlichen Wortverstand haben/ und doch (sensu anagogico) auf eine Vernennung oder Gleichheit zugleich gezogen worden : also ist zwischen beeden/ die Bildkunst / Iconologia, da die Bilder alle menschliche Gestalt haben/ wie in den Gemählen und zugleich mit ihren Geberden (welche gleichsam ihre Sprache) ihren beyhabenden Thieren und andern Geretschafften/ die Tugenden und Laster/ Traurigkeit/ Frölichkeit/ Tag/ Nacht ec. anbilden : Wie gleichfals aus den alten Müntzen/ Caesare Ripa und andern […]. Also hat A. Bosse auf sein hiervor gesetztes Werck die Etzkunst gebildet mit einer Tafel/ oder Kupferplatten/ deutend auf den Krug/ das Oelglas und andre Gertetschafft/ so zu dieser Arbeit gehörig ist.
Quotation
But if this (like the diligence of Mechopanes, which Pliny affirmes, none was able to understand but an Artist only) seem to be a disquisition more refin’d then useful ; for that few of our Gravers work off from the Round, upon which alone the observation is practicable ; yet shall it be necessary to admonish, that shadowes over dark, too deep and suddain, are not commendable in these works, as seldom so appearing in the life ; and therefore hatchings expres’d by single stroaks, are ever the most graceful and natural ; though of greater difficulty to execute ; especialy, being any wayes oblique ; because they will require to be made broader, and fuller in the middle, then either at their entrance, or exit ; an addresse much more easie with the Burin, and the Pen, then with the point, Though Monsieur Bosse’s invention of the Eschoppe, does render the making of this Sulcus, much more facile :
Quotation
But to attain this Masterly, and with assurance of hand, our Workmen may do well to imitate the Gravings of the Sadelers, Villamena, Sauanneburg, Gaultier ; but especially Claudis Mellan, Natalis, Poisly, Nanteuill, Cornelius Blomart, H. Goultzius : And for the Etchers in Aqua Fortis, Callot, and Du Bosse in some of their last cuts, especially ;
Quotation
LE DISCIPLE.
[...]
Premierement je dis, au sujet de dessiner correctement à veuë d’œil d’aprés le naturel, une chose que vous sçavez ne devoir estre contestée, (qui est) que les parties d’un objet élevé ou abaissé au dessus de nostre œil ou horizon, & mesme scituées d’un & d’autre costé d’iceluy, apparoissent à l’œil plus petites, & aussi plus foibles en leur force de couleur, d’où resulte que celuy qui n’a eu aucune instruction ny avis, qu’il ne les faut pas ainsi diminuer, ne manquera pas de les diminuer & affoiblir, & ainsi faisant, sa coppie ne luy fera pas la mesme vision que son Naturel ou Original ; Qui est ce que l’on pretend qu’elle fasse ; car au contraire elle sera differente, à cause de cette diminution qu’il ne falloit pas faire, puisque n’ayant rien diminué à la coppie, cette diminution se fera de l’œil à elle mesme, ainsi que de l’œil au naturel, qui n’est pas non plus diminué : Mais comme ces particularitez sont amplement expliquées dans le Traité des Leçons de l’Academie fait par Monsieur Bosse, aux Estampes ou Planches, 51. 58. 59. 60. & 61 [ndr : BOSSE Abraham, Traité des pratiques géométrales et perspectives enseignées dans l’Académie Royale et de peinture et de sculpture, Paris, 1665]. Et mesme reconnoistre sur ce que je viens d’avancer, que celuy qui entend dire & qui voit que les objets les plus éloignez de son œil luy apparoissent plus petits, ne tombe encore dans l’erreur de les representer ainsi.
Quotation
Weynigh Jaren geleden, heeft A. Bosse, binnen Parijs, heir van een gansch Boeck geschreven, dat oock naderhandt in ’t Hoogh-dutys en Neder-duyts is over gheset; In welck hy aenwijst de gronden te maecken, hoemen dat op de Platen sal strijcken, droogen hart ende swart maecken sal, hoemen de Teycken-naelden sal slijpen, vastsetten, ende op het Koper regeeren sal, op wat wijse het Starck-water gemaeckt ende op het Koper gegoten wordt, ende alle andere noodige handt-grepen die daer toe vereyst werden, dien hy op twee verscheyden wijsen, d’een met eenen harden d’ander met eenen weecken grondt leert: Soo dat hy alles klaerlijck tot het maecken der Druck-Parsse toe, volgens sijn eygen ondervinding, als een nuttighe Wetenschap voor de Liefhebbers der Teycken- en Schilder-Konst, daer in komt aen te wijsen. Gelijck hy selfs oock wegen het voordeel datter de Konst-Oeffeningh door kan verkrijgen, inde Voor-reden van ’t gemelde Boeck komt te seggen, dat het te wenschen waer, dat alle Schilders ende Teyckenaers sich tot dese Wetenschap van ’t Etzen begaven, op dat wy door dat middel meerder fraye Printen mochten bekomen, die wy nu missen moeten.
Quotation
Het plaetsnijden geschiet of in koper met graesyzers, of wel in hout met beytels en mesjes. De
koperplaeten geven d'eerste drukken 't bruinste, maer de houtplaet wort grover in 't afslijten. {Printschildery}.De wijze van met drie hout plaeten te drukken geeft schilderachtige printen. {Tinne plaeten.} Maer Herkules Zegers heeft papieren of doeken, met zachte gronden, van luchten, verschieten, en voorgronden, eerst een verfken gegeven, en daer op de print gedrukt, zeer aerdich en schilderachtich. Durer heeft ook eenige dingen in tin gesneden, 't welk een zeer lichte manier is. {Etsen.} Maer het etssen is veel teykenachtiger, hier toe gebruiktmen verscheide grove en fijne naeldens, en de plaet moet overgront zijn, met mastix, aspalt, en wit was. Maer dewijl dit de plaet bruin maekt, zoo kanmenze met wat lootwit in eywit gemengt overschilderen, en dan in 't koper, als met root op wit, teykenen. Maer die lust tot deeze konst heeft, die leeze A. Bosse, die de zelve met al haer aenkleeven wel naukeurlijk beschreeven heeft [...]
Quotation
Nu is 'er noch een waarneeming die zeer veel tot de volmaaktheid toebrengd: te weeten dat men gemelde Tint op de rondigheid niet te duyster houd; want de vlakke daaging staat zeer deftig en schoon, wanneer men tussen dezelve en de flaauwe schaduw, maar een teeder onderscheid bespeurd. […] Men vind zelf schilders die hen laaten wysmaaken, dat de tweede tint, op de ronding, heel donker wezen moet, daar in de koleur der grond mengende, voor reeden geevende dat dien grooten Mignard ook zo deed, doch dat door my heel ontkend word: 't Is wel waar dat ik eens een kleen boekjen, door den Vermaarden Bossé geschreeven, Le Peintre Converti of den Bekeerden Schilder genaamd, geleezen heb, waar in hy onder anderen grondig meend te bewyzen, dat gemelden Mignard zyn tweede tint op de kant te duyster maakten […]
Quotation
Estienne La Belle, qu’on peut regarder comme un modèle de perfection pour la Gravûre en petit, infiniment préférable à Callot pour la gentillesse de son travail, en un mot qui est dans son genre ce que Gerard Audran est dans le grand, ne s’est pas non plus piqué de cette roideur & de cet arrangement de belles tailles que M. Bosse recommande avec tant de soin. Au contraire sa maniere est un composé de petites tailles courtes & mêlées les unes avec les autres avec un goût & un esprit inexprimable, & il est étonnant que se servant du vernis dur, il ait pû graver d’une façon si souple, & éviter l’infléxibilité que l’on aperçoit dans les ouvrages de ses prédécesseurs.
Quotation
REMARQUE
Le Vernis dur n’est plus en usage ; on l’a abandonné tout-à-fait pour se servir du Vernis mol sur lequel M. Bosse s’est contenté de dire très-peu de chose, comme n’étant pas beaucoup usité de son tems : c’est sur ce Vernis mol qu’on s’est principalement étendu dans cette nouvelle édition ; on y trouvera la maniere de s’en servir pour graver à l’Eau forte, détaillée avec autant de soin que M. Bosse avoit fait celle au Vernis dur, & outre cela des principes de la gravûre pour les Commençans, qui leur faciliteront les moyens de se perfectionner dans la Pratique de ce bel Art.